Veilig gebruik van chemische stoffen.

Door een interessante vraag van een vriendin ZZP-er en met belangrijke en goede inbreng van oud-collega’s, heb ik me recentelijk eens verdiept in de EU-wetgeving m.b.t. het gebruik van pigmenten en kleurstoffen in Engineering Materials en wel specifiek voor voedsel contact materialen.
Voor de invoer en productie van chemische stoffen (boven 1000 kg) is er al geruime tijd, met wetgeving officieel sinds 2007, de noodzakelijke invoer in REACH (Registration, Evaluation, Authorization and restriction of CHemicals), maar daar is, sinds afgelopen september onontkoombaar, de vereiste DoC - Declaration of Conformity - documentatie bijgekomen.

Maar wie moet dat opstellen, wat moet erin staan, wat moet je analyseren en testen, wie controleert dit en wat kost het allemaal?

Het antwoord op deze vragen is, zoals gebruikelijk, niet eenvoudig!
En vooral niet voor leveranciers van pigmenten en kleurstoffen. Want voor alle producenten van kunststoffen en/of masterbatches is de verordening (EU) nr. 10/2011 van toepassing, maar pigmenten en kleurstoffen worden daarin niet nader beschreven, behalve dan dat ze vallen onder de lokale wetgeving. En dan heb je dus te maken met 28 landen (!) en wetgevingen in de lokale taal; kijk alleen maar eens naar Nederlandse “NL-warenwet” (in combinatie met verordening EU nr. 1935/2004!), de Duitse “BFR Emfhehlung 9” en de Franse “Circulaire n176 du 2 decembre 1959”.
En geen enkele lokale wet is er in alle talen van de EU-landen! Voor je het weet zie je door de bomen het bos niet meer.

En dan wil je pigmenten en kleurstoffen verkopen in de EU, maar elke potentiële klant vraagt naar DoC’s; of ze nou wel of niet in voedselcontactmaterialen toegepast worden is niet meer van belang.
Dan zijn er ook nog de (soms goedbedoelde) adviezen van bureaus die je kunnen “helpen” met het testen, evalueren en opstellen van de documenten; en dat alles tegen een niet klein bedrag. Een beetje goede DoC kost al snel enkele duizenden euro per chemische stof! En als je nou een groot bedrijf bent met hoge volumes en marges dan wordt het zeker gedaan, maar voor het MKB en de gemiddelde ZZP-er met lagere volumes zijn dit fikse financiële barrières.
 
Wat is nou wijsheid en wat is nodig? In essentie gaat het om veiligheid! Veiligheid van de chemische stoffen voor het milieu, veiligheid in het gebruik van chemische stoffen in productie van materialen en veiligheid in het dagelijks gebruik van die materialen door mensen, dieren en planten.
Dus in de hele waardeketen van chemische stoffen en materialen staat veiligheid voorop en dat betekent dat een ieder en elk bedrijf die een rol vervult in de invoer, productie of verkoop van chemische stoffen en materialen voor voedseltoepassingen binnen de EU zijn verantwoordelijkheid moet nemen en goede volledige DoC’s moet opstellen.
In essentie draait het dus om Product Stewardship!

"Product Stewardship is het minimaliseren van de gezondheids-, veiligheids-, milieu- en sociale effecten van een product en de verpakking in alle fasen van de levenscyclus, terwijl ook de economische voordelen worden gemaximaliseerd." (vertaling quote Sphera, VS)
En dat betekent in de praktijk dat elke leverancier eigenaarschap toont, informatie heeft en verstrekt over de veiligheid van de chemische stof en/of product, DoC’s opstelt en ter beschikking stelt en zich conformeert aan alle aspecten en vereisten van “Goede Fabricatiemethoden” of “Good Manufacturing Practises” (GMP, verordening EU o.a. nr. 2023/2006).
En dat betekent dus ook dat elke leverancier in de waardeketen zijn/haar eigen deel moet oppakken en daarvoor DoC’s moet opstellen.
Maar wat betekent dit dan praktisch voor de leveranciers van pigmenten en kleurstoffen?

In de allereerste plaats kan ik iedereen een betrouwbare expert aanbevelen die jouw situatie op het oog heeft en niet allerlei geldverslindende suggesties aandraagt! Maar voor degenen die dat niet heeft zou de volgende pragmatische aanpak van toepassing kunnen zijn:

• Ken de volledige chemische opbouw van je pigmenten en kleurstoffen en weet welke
   verbindingen er chemisch gebonden en vrij in zitten.
• Toets deze verbindingen (type en hoeveelheid) aan de hand van verordening EU nr. 10/2011
  in combinatie met bijvoorbeeld de NL-warenwet en de DE-BFR Emfhehlung 9.
• Check de FR-Circulaire n176 du 2 decembre 1959 met toegestane pigmenten en kleurstoffen
  of jouw materiaal erbij staat.
• Schrijf alle informatie die je hebt van het pigment of kleurstof en met welke wetten,
   verordeningen en richtlijnen je deze beoordeeld hebt, tezamen met je contactgegevens, in een DoC format en verstrek deze aan je klant; die kan hiermee de eigen relevante DoC’s
   opstellen voor o.a. REACH en de nalevingscontrole door ECHA.
• Mocht je klant toch wensen dat je bepaalde migratietesten (of andere testen) uitvoert, die
   de klant eigenlijk zelf moet doen (!), ga dan in overleg met de klant of dit het verschil gaat
   maken in wel of niet kopen; verkrijg dan hele nauwkeurige specifieke informatie omtrent welke test in welk polymeer of kunststof.

Bedenk dat het (financieel) onmogelijk is voor leveranciers van pigmenten en kleurstoffen om alle lokale wetten te toetsen en om alle migratietesten in alle polymeren en kunststoffen uit te voeren.

En onthoud dat ook jouw klant zijn/haar eigen Product Stewardship moet tonen in zijn/haar deel van de waardeketen en levenscyclus!