Is EU Recycling van Plastics failliet?

Ik stoor me al enige tijd aan de berichtgeving over plastic en de framing dat het slecht is en uitgebannen moet worden. Alles wordt over één kam geschoren en onder één noemer, namelijk “Plastic”, gebracht. Zo ook bijvoorbeeld het laatste artikel van @NRC waarin onder meer de tekst “De wereld is dol op plastic. Wegwerptasjes, synthetische kleding of kinderspeelgoed - waar is het niet handig voor?”

En datzelfde geldt voor de “propaganda” (noem ik het maar even) van zowel bedrijven die “alles” van gerecyclede kunststof kunnen maken of “kunststoffen van koffiedik” produceren alsook de massamedia over faillissementen van recyclebedrijven en, niet te vergeten, de enorme kritiek op China en haar enorme export van goedkope virgin kunststof.

Ik vind de berichtgeving zorgelijk, want het laat mij zien dat, in ieder geval het zichtbaar deel van, de journalistiek zich niet voldoende verdiept in de materie en zich soms ook voor het welbekende karretje van bedrijven en overheden laat spannen. Het wordt echt tijd voor een breder en diverser perspectief!

Er bestaat namelijk niet zoiets als één kunststof of plastic die je voor alles kunt of wilt gebruiken, er is een diversiteit aan soorten én toepassingen.
En hoewel een groot deel van de kunststoffen “handig” zijn, en een groot deel van groot belang is, zoals bijvoorbeeld in de Automotive industrie, is er ook een significante groep waar kunststoffen essentieel zijn, zoals medische toepassingen - denk aan pacemakers, beademingsapperatuur, allerlei injectiespuiten en tubes.

De basis voor elke kunststof zijn de polymeren en het is dit materiaal, voornamelijk (nog) gemaakt vanuit fossiele olieproducten, die het meest de eigenschappen bepaald. Maar er zijn nogal wat verschillende soorten, elk met hun eigen set van karakteristieken en elk met hun belang voor de samenleving.
De grootste groep zijn de polyolefinen, in bulk geproduceerd, goedkoop en meestal gebruikt voor al die producten die niet zulke hoge materiaaleisen hebben. Het is deze groep die het begrip “plastic” representeert. Hierbij is het “Single-use ban” van de EU het meest bekend, maar ook alle “goedkope troep” - lees kleding en dergelijke - uit China, vaak gemaakt van Polyester, van de bekende (overconsumptie) webwinkels wordt veel genoemd.
Maar ook voor deze kunststoffen is het nodig dat er genuanceerd over gesproken wordt.

Ik kan me nog wel vinden in het beperken van al die boodschappentasjes, maar het blijft nuttig om bepaalde gasleidingen te voorzien van een PE-buis en trouwens, je PE-emmers thuis gooi je na één keer schoonmaken ook niet weg. En als voor Polyester textiel nou eens gerecycled materiaal werd gebruikt (PET flessen of zo) dan wordt het ineens anders, toch?

Vergelijkbare tunnelvisie zie je in items over duurzaamheid en recycling. Heel veel PE en PP is goed te recyclen en er is genoeg materiaal om de hele wereld, meerdere keren, ruim te voorzien van kunststoffen, maar door wet en regelgeving is het niet mogelijk om dit bijvoorbeeld weer te gebruiken in voedseltoepassingen (nog even afgezien van het gegeven dat dit vaak gecombineerde polymeren zijn, bijvoorbeeld PE en Polyamide), dus dan valt er al een grote groep af; mogelijk valt hier ook nog wel wat te nuanceren en optimaliseren, maar dan heb je toch echt een overheid nodig met expertise (!).
Een andere groep omvat de technische kunststoffen, zoals polyamides, polyesters, polycarbonaat en allerlei extreem hoge temperatuur polymeren, voor hoogwaardige toepassingen, zoals Automotive, E&E en ook medisch. Met allerlei additieven nog eens extra complex én...niet te recyclen tot materialen die qua eigenschappen minstens gelijk zijn.  Elke verwerkingstap zorgt voor mindere materiaaleigenschappen en we hebben al genoeg hectometerpaaltjes en spoorblokken.
Een deel van het virgin polymeer kan vervangen worden door recycle (bijvoorbeeld polyamide visnetten), maar dat is toch echt heel beperkt om tot hoogkwalitatieve kunststof te komen.

Ondertussen is het beeld al neergezet dat de goedkope virgin polymeren uit China de recyclingindustrie om zeep helpt en dat de EU haar concurrentiepositie op het gebied van kunststoffen verliest.

Nou exporteert China inderdaad goedkope materialen en eindproducten naar Europa, maar dat leidt af van de echte oorzaken: waar is onze innovatie op het gebied van recycling, waar is de investering in bijvoorbeeld chemische recycling naast mechanische recycling en dan ook voor de technische kunststoffen? Of vonden we het wel gemakkelijk (en goedkoper) om alle afval naar China (of Afrika) te sturen? Bedenk ook dat de maakindustrie in Europa tot aan vandaag (hoewel het ietsje beter wordt) niet zoveel voorstelt; het merendeel van grote kunststof-producerende bedrijven, zoals BASF, Envalior of LyondellBasell zijn al decades aanwezig in China, met dit jaar nog enorme expansies in polymeer en kunststof productie.
En laten we ook helder zijn over de recycling van kunststoffen: al jarenlang wordt maximaal zo’n 10% van alle kunststoffen (en dat zal met name de Polyolefinen en Polyester zijn) gerecycled; de rest ligt nog altijd op de vuilnishopen van, met name, arme landen of wordt verbrand.

Laten we bij dit alles ook niet de bijna onbegrensde consumptie van de (westerse) consument vergeten, die via het onbegrensde World Wide Web de meest goedkope producten overal in de wereld gemakkelijk kan aanschaffen, zonder na te denken over de consequenties! En hier ook wat nuance in brengen, omdat een significant deel van de bevolking zich de duurzamere (en vaak duurdere) producten niet kan veroorloven!

Hoewel ik elk faillissement van elk recyclebedrijf enorm jammer en triest vind en ik een groot voorstander ben van elke vorm van hergebruik of recycling, ben ik niet zo’n voorstander van het, vaak gehoorde, verhogen van het belastingtarief op virgin polymeer richting China; dit kan alleen maar leiden tot een handelsconflict en we hebben al genoeg oorlogen en conflicten momenteel.
Pak het slimmer aan, introduceer bijvoorbeeld een minimum aandeel recyclaat in elk (toegestaan) product, investeer in recyclebedrijven zodat die niet alleen Polyolefinen en Polyester kunnen recyclen, maar ook Polyamiden, Polycarbonaat en andere technische kunststoffen en investeer in innovatie en onderwijs, zodat we ook morgen nieuwe technologieën kunnen blijven ontwikkelen om de wereld beter te maken.

En tegen recyclebedrijven zou ik zeggen: richt je op die materialen waar je hogere marge behaalt, die het rechtvaardigen dat ze in EU worden gemaakt, zoals de technische kunststoffen, vind daar betere verwerkingsprocessen of toepassingen voor (duurdere eindproducten waarvoor deze kunststoffen nodig zijn), wordt creatiever, ga weg van de goedkope (maar goed recyclebare) polymeren (laat dat maar aan China over).
Voor de BASF’s en LyondellBasell’s van deze wereld zou ik willen zeggen: Doe wat je Zegt! Als je een betere toekomst wilt, investeer dan ook in productie in Europa, met Europese grondstoffen die dichtbij “huis” geproduceerd worden.
En tegen de Europese Unie zou ik willen zeggen: Investeer meer in chemische recycling en optimalisatie van mechanische recycling binnen EU, want daar kun je hoogwaardige technische polymeren van maken en word je minder afhankelijk van andere regio’s. En als de vliegtuigindustrie uit CO2 en waterstof kerosine kan maken, waarom kan de polymeer- en recyclingindustrie hiermee dan geen olie maken? Goed voor de technologie, Goed voor de innovatie, Goed voor de netto CO2 balans.

Is de recycle industrie failliet? Volgens mij niet, maar we zitten wel in een beslissende fase, waar gaan we naartoe? Blijft het een beetje van het oude zelfde, waar China bijvoorbeeld met zijn goedkope olie en werknemers het zal winnen, of hebben we een breder perspectief, zijn we vernieuwend, gericht op de toekomst met hoge kwaliteit, mooie technologieën, betere recycling processen en ook hogere marges?!